جشنواره‌ای که تاریکی‌ها را روشن می‌کند

مریم عربی

نخستین دوره جشنواره «طهران کاشی نو» با هدف فرهنگ‌سازی نوسازی مردمی در شهر تهران و به منظور ایجاد فضایی برای همگرایی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهر در سه بخش عکس، فیلم و فیلمنامه برگزار می‌شود.
در جلسه داوری بخش فیلم این جشنواره که در سالن نمایش مجموعه ایوان شمس برگزار شد، گروه داوران متشکل از علی معلم، علی‌اکبر قاضی‌نظام، سیدهادی منبتی، محمدرضا اصلاح و هیوا مسیح به ارزیابی آثار ارسالی به دبیرخانه جشنواره پرداختند.
در این جلسه نخست چند فیلم از مجموعه فیلم‌های ارسالی به دفتر جشنواره به نمایش درآمد و سپس مجموعه آثار تهیه شده به سفارش دبیرخانه جشنواره مورد ارزیابی قرار گرفت.
در حین نمایش فیلم‌ها داوران به نبود ایده و خلاقیت در بخشی از فیلم‌های داستانی و لوکیشن‌های محدود فیلم‌ها معترض بودند، اما مازیار رضاخانی دبیر جشنواره با اشاره به این نکته که فیلم‌ها با بودجه‌ای بسیار محدود و در شرایط زمانی خاص ساخته شده و فیلمسازان حتی‌الامکان تلاش کرده‌اند تا از سبک مستندهای گزارشی فاصله بگیرند، آثار را قابل‌قبول و شایسته حضور در نخستین دوره جشنواره ارزیابی کرد.
پس از اتمام نمایش فیلم‌ها علی‌اکبر قاضی‌نظام در گفت‌وگو با «پایگاه خبری فیلم کوتاه» برگزاری این جشنواره را به عنوان اولین قدم سازمان نوسازی شهرداری تهران مثبت ارزیابی کرد و افزود: بسیار مهم است که فیلمسازان هر چه بیشتر و از نزدیک با این مقوله آشنا شوند تا سال آینده حضور بهتری را از فیلمسازان شاهد باشیم. سازمان نوسازی شهرداری تهران باید فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی ویژه‌ای را در این زمینه به انجام برساند تا فیلمسازان بتوانند برای مستندهای خود در ارتباط با بافت‌های فرسوده، از نتیجه این پژوهش‌ها ایده بگیرند. به این ترتیب می‌توان به مردمی که در این مناطق زندگی می‌کنند، یادآوری کرد که با بازسازی محل زندگی خود می‌توانند زندگی جدید و بهتری را آغاز کنند.
قاضی‌نظام فیلم را ابزار مناسبی برای برقراری ارتباط با این قشر از مخاطبین و در نتیجه فرهنگ‌سازی در این زمینه دانست و اضافه کرد: این سوژه بسیار جای کار دارد و با استفاده از نتیجه تحقیقات صورت گرفته می‌توان روند جدیدی را در پیش گرفت و آثار بدیعی را ساخت. این کار در کشورهای خارجی نیز انجام گرفته و بسیار مفید واقع شده و توانسته است فرهنگ این مناطق را نیز تغییر بدهد. گاه با کشیدن یک اتوبان بین دو محله، می‌توان اتفاقات بسیار بزرگی را شاهد بود.
هیوا مسیح داور دیگر جشنواره نیز با توجه به سرعت فراخوان جشنواره و فرصت محدود فیلمسازها و بودجه اندک فیلم‌ها، سطح کیفی آثار را قابل‌قبول ارزیابی کرد و افزود: البته با توجه به تجربیات گسترده‌ای که چه در داخل و چه در خارج از کشور پشت سر فیلمسازان قرار دارد، از فیلمسازی که در این تاریخ فیلم می‌سازد، انتظار می‌رود که از همه این تجربیات استفاده کند و آثار بهتری را ارایه دهد. با این حال، به عنوان نخستین گام این فیلمسازان و اولین تجربه‌شان در این زمینه می‌توان به آینده این جشنواره بسیار امیدوار بود.
مسیح ادامه داد: به نظر من این موضوع در قالب مستند بهتر بیان می‌شود و اصل موضوع، نیازمند پژوهشی مستندگونه است؛ اما اگر محدودیت زمانی را از آثار برداریم و امکان تولید آثار 20 تا 30 دقیقه‌ای را فراهم کنیم، در قالب داستانی هم می‌توان آثار خوبی را ارایه داد. طبیعتا اگر آثار در قالب داستانی ارایه شود، برای توده مردم که غالبا از طبقات فرودست جامعه هستند و در نقاط فرسوده زندگی می‌کنند، موثرتر واقع خواهد شد. این مردم به دلایل مختلف از جمله نداشتن وسع مالی، ریشه‌های فرهنگی و حتی به دلیل این که این بناها را میراث پدری خود می‌دانند، از نوسازی آنها سرباز می‌زنند. همین قشر قصه گفتن را دوست دارند و از فیلمی که داستان داشته باشد، لذت می‌برند.
او مهم‌ترین معیار خود برای انتخاب آثار برگزیده را خود سینما دانست و اظهار داشت: در سینما چند بحث مطرح می‌شود که اولین آن نگاه است؛ نگاه خود فیلمساز و نگاه دوربین او. کارگردان جوان باید بداند به چه دلیل از یک حرکت خاص دوربین استفاده می‌کند. ما می‌دانیم که در برابر فیلم فیلمسازانی چون مجید مجیدی قرار نداریم، بلکه در مقابل جوانی ایستاده‌ایم که در حال تجربه کردن است؛ پس حداقل‌ها و حداکثرهای مشخصی دارد. خود فیلم است که به ما می‌گوید حرفی برای گفتن دارد یا خیر. با توجه به محدودیت‌های موجود، شاید حتی اگر از فیلمسازی مثل عباس کیارستمی هم می‌خواستیم که درباره این موضوع فیلم بسازد، اثری مشابه را ارایه می‌داد.
مسیح در پایان خاطرنشان کرد: موضوع بافت‌های فرسوده یک موضوع ساختمانی نیست، بلکه موضوعی فرهنگی است و به فرهنگ تاریخی جامعه اشاره دارد. بنابراین جای زیادی برای کار دارد و از ابعاد مختلف می‌توان به آن نگاه کرد. اگر مسئولان بخش‌های مرتبط شهرداری این آثار را با نگاهی صادقانه ببینند، قطعا بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها تغییر می‌کند و این جشنواره نقاط تاریک بسیاری را روشن خواهد کرد.
پس از حدود 4 ساعت نمایش فیلم، جلسه داوری فیلم‌ها و بحث بر سر انتخاب آثار برگزیده پشت درهای بسته انجام شد. تا 26 دی ماه و روز اختتامیه جشنواره به انتظار می‌نشینیم تا برگزیدگان طهران، کاشی نو را بشناسیم.