به گزارش «پایگاه خبری فیلم کوتاه» نشست‏های نقد و بررسی فیلم‏های مستند سه شنبه در سالن سینما فلسطین برگزار  شد.
 

«نفت، آتش، خاک»؛ ریتم درونی خوب، ریتم بیرونی بد 
در این نشست «رامتین شهبازی» منتقد سینما اظهار داشت: در جشنواره امسال سینما خقیقت توجه ویژه‌ای به بخش های فنی سینمای مستند مانند صدا، تدوین و...شده است. فیلمسازان امسال از مرحله مجذوب سوژه‌ شدن گذشته اند و از تکنیک و زبان شناسی سینما بیشتر در آثار خود استفاده کرده‌اند. در واقع فیلمسازان امسال به این نتیجه رسیده‌اند که با پژوهش بیشتر می توان آثار بهتری را در حوزه سینمای مستند ساخت.
وی ادامه داد: از زبان نوشتاری سینمای مستند تصویر است. دراین صورت ارتباط مخاطب با فیلم گسترده تر می شود. اما نباید فراموش کرد که نزدیک شدن بیش از اندازه به داستان یک مستند می تواند با عث نابود شدن آن شود.  مستند «نفت، آتش، خاک» هم موضوع جذابی دارد و آتش گرفتن و سوختن چاه های نفت می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. ضمن اینکه نباید از یاد برد که این مستند ریتم درونی تند و خوبی دارد اما ریتم بیرونی فیلم کمی کند است و درست تناقض فیلم در همین جا شکل می گیرد.
در ادامه «عارش کورد سالی» کارگردان این مستند هم ابراز داشت: به نظرم تماشاگر مجذوب ریتم مناسب فیلم می‌شود و با آن کنار می آید. از طرفی مفهوم به یک معنا باعث نگه داشتن مخاطب می‌شود . به همین دلیل من با ساختاری که برای فیلم‌ام در نظر گرفتم می‌خواستم مخاطب را پای کار نگه دارم.
وی در پایان عنوان داشت: تلاش من و همکارانم این بود که بتوانیم از خستگی مخاطب با قصه ای که تعریف می‌کنیم خسته نشود و امیدوارم توانسته باشیم اثر درستی را برای مخاطب فراهم آورده باشیم.
در ادامه این نشست «حمید داداشی» کارگردان مستند«عکاسی زیارتی»  در مورد ساختار این فیلم گفت: طبق مستندات و پژوهش هایی که صورت گرفت و اسناد و مدارک لازم جهت ساخت این مستند جمع آوری شد به ما اثبات شد که عکاسی زیارتی فرم و شکل خود را یافته است.
وی اضافه کرد: من به عنوان فیلم ساز سینمای مستند با کمک صدا و سیمای خراسان تلاش کردیم که بتوانیم فیلمی بسازیم که مخاطب از دیدن آن لذت ببرد اینکه چقدر موفق شدم بر می‌گردد به اینکه مخاطب با دیدن فیلم واکنش‌های مثبتی داشته باشد.
رامتین شهبازی در ادامه این نشست در مورد این مستند ابراز داشت:  نام «عکاسی زیارتی» مخاطب را به سوی مضمون و موضوع فیلم هدایت می‌کند. من این فیلم دیدم و با خودم فکر کردم ای کاش تحقیقی هم برای این فیلم صورت می گرفت، تا فیلم منسجم تر این می شد. دقیقا این نامنسجم بودن فیلم در ساختار و روایت تا حدودی من را اذیت کرد.
این منتقد تصریح کرد: حجم اطلاعات به نسبت فیلم زیاد است و فیلمساز نتوانسته کارکرد تاریخ عکس‌ها را نسبت به تاریخ معاصر به مخاطب نشان دهد؛ همچنین به دلیل نشان دادن عکس های مختلف فیلمساز نسبت به محیط اطراف و جامعه خود بی توجه بوده است. 

روایت های زنانه از یک اتفاق  
در ادامه سلسله نشست‌های نقد، مستند «صدای زنان در انقلاب لیبی» به کارگردانی «فاطیما موسوی» مورد نقد و برسی قرار گرفت.
کارگردان این مستند در خصوص ساخت این اثراظهارداشت: مستند من در حدود یک ساعت است و به انقلاب لیبی در سال گذشته از منظر زنان لیبی می پردازد.  بعد از سه دهه دیکتاتوری قذافی، مردم لیبی در یک قیام خونین انقلاب کردند تا خودشان را از زیر یوغ رژیم قذافی آزاد سازند. من هم به عنوان یک فیلمساز تلاش کردم این پیروزی را به زبان تصویر نشان دهم.
وی ادامه داد: قیام مردم لیبی فقط محدود به جوانان نبود که تا آخرین قطره خون خود از جنگ کردن دست برنداشتند، بلکه انقلاب برای همه مردم لیبی بود، ازجمله زنانی که دوش به دوش مردان از روزهای اول انقلاب در صحنه حاضر شدند. مادران، خواهران و دختران دست در دست یکدیگر ایستادند و رویای لیبی آزاد را به واقعیت تبدیل کردند. تلاش من هم دراین مستند روایت این زنان است.
وی ادامه داد: در این مستند با بعضی از زنانی که برای آزادی لیبی فعالیت کردند، مصاحبه شده و من احساس کردم که باید در کنار زنان لیبی به عنوان یک فیلمساز حضور داشته باشم ، تا سخنان آنها را با استفاده از تصویر به گوش جهانیان برسانم.
 رامتین شهبازی درادامه در نقد این مستند گفت: نکته مهمی که مخاطب با دیدن این فیلم به آن پی می برد مبحث روایت شناسی از دیدگاه زنان است. تا جایی که در تاریخ روایت های زنانه همیشه از روایت های مردانه جدا بوده است.بنابراین با توجه به اینکه تاریخچه انقلاب لیبی به زمان معاصر و سال گذشته برمی گردد اصلاعات ما در این خصوص زیاد است وبسیاری از این اطلاعات دراین یک سال از طریق اخبار ، روزنامه ها شبکه های مختلف رایویی وتلویزیونی بیان شده است.
وی تصریح کرد: چند زن واقعه لیبی  را در فیلم روایت می کنند. بنابراین در برخی از مواقع این روایت ها تبدیل به ضد روایت می شوند که برای ساختار وکلیت فیلم نگران کننده است. ازطرفی من به عنوان یک مخاطب دوست داشتم چیزهای بیشتری در فیلم ببینم و کارگردان کند و کاو زیادی کند تا بتواند اطلاعات جدیدی به مخاطب ارائه دهد اما آنچه که ما در فیلم می شنویم همان اخباری است که پیش از این بارها در رسانه های شنیداری و دیداری خوانده یا دیده‌ایم. 

فرا واقع گریانه بودن یک  مستند هنری  
«رامتین شهبازی» در مورد مستند «ثانیه های سربی» اظهارداشت: مستند «ثانیه های سربی» اثری فرا روایت است و این فرا روایت بودن، امروز در سینما، تلویزیون  کارکردان های فراوان دارد. در واقع فرا واقع گریانه بودن یک اثر هنری یعنی اینکه آن اثر در حاله ای از ابهام قرار دارد.
وی ادامه داد: مستند «ثانیه های سربی» از سوی یک فیلمساز روایت و بازآفرینی می شود و فکر می کنم به خوبی این کار صورت گرفته است.  در واقع  تعلقات مختلف یک فیلم باعث می شود که مخاطب از فیلم استقبال کند. در فیلم مستند ثانیه های سربی شخصیت  نیمی از انرژی لازم را از دیدن فیلم می گیرد وتا حدودی  ارتباط برقرار کردن سخت می شود.
این منتقد یادآورشد: فیلمسازی که اثری فرا واقع گریانه می سازد و شاهدیم که رد پای کارگردان در آن اثر وجود دارد و تعلقات مختلف باعث می شود که مخاطب با فیلم همراه شوند.  اما این فیلم مستند در برخی از زمان ها طولانی است  که باید کوتاه شود که در نهایت فیلم با ریتم بهتری تماشا  گردد.
وی در ادامه تصریح کرد:  صداها در این مستند در جاهایی که تصویر قادر به بیان حوادث  واتفاقات فیلم نیست بهتر کار می کند.  بنابراین این مستند اثری جمع و جوراست که با نزدیک  شدن به سینمای مستند وظیفه خود را به درستی بیان می کند.
در ادامه این نشست «سید رضا رضوی»  کارگردان مستند «ثانیه های سربی» عنوان داشت: من در این فیلم دلم می‌خواست اثری بسازم که بتواند با مردم ارتباط  برقرا کند حرف های نو وجذابی برای مخاطب بیان کنم. در واقع فیلم من یک درام اجتماعی است با موضوعی بکر به خاطرات یک مستند ساز قدیمی و یک آپاراتچی قدیمی سینما می پردازد که من آن تبدیل به درامی جذاب و سینمایی می کردم.
رضوی افزود: فیلم ما درامی است که مخاطب را به خوبی تا به انتها با خود همراه می  کند.  من در این اثر تلاش کردم که هر 7 دقیقه یک بار چیز جدیدی را برای مخاطب ارائه دهم.  هر چند این  مستند تلفقی از واقعیت و بازسازی است  و امیدوارم مخاطبان ازدیدن آن لذت کافی را باشید.

نگاه شاعرانه «آث باد » به زندگی
در ادامه این نشست فیلم مستند «آث باد» به کارگردانی «مهدی رخشانی» مورد نقد وبررسی قرار گرفت.
رامتین شهبازی درمورد این مستند گفت: فیلم مستند «آث باد» اثر خوبی است که به مخاطبان اطلاعات خوبی می دهد. به قول پازولینی که گفته زبان سینما، زبان شاعرانه است؛ زبان فیلم مستند «آث باد»  شاعرانه است. منتها وقتی وارد آسیاب ها می شویم داستان فیلم روال دیگری را برای ادامه خود بر می گزیند.
وی ادامه داد: از ساختار و داستان آن می توان گفت که کارگردان برای پلان بندی و نریشن ها و ساخت آن زحمت کشیده است و همچنین لحن گفتار با آسیاب ها خوب نیست و می توانست بهتر از این باشد. هر چند می توان به جرات گفت که در ساختار یک اثرمستند باید کارگردان به همه چیز اشراف داشته باشد تا بتواند فیلم موفقی را در گیشه برای مخاطب بسازد.
در ادامه این نشست کارگردان این فیلم هم گفت: آسیاب ها جزو اولین ماشین های ساخت دست بشر در منطقه سیستان  بودند که بعدا به حجهان معرفی شدند. من هم برای ساخت این فیلم دقیقا منطقه سیستان را مد نظرداشتم.  اما به دلیل تخریب هایی که این آسیاب دیده اند کمی با مشکل مواجه شدم.
وی خاطرنشان کرد: تلاش من این بود که تصاویر فیلم بکر و نو باشند. همچنین نریشن های فیلم هم به لحاظ نوع گفتار به یکدیگر شبیه باشند. تا مخاطب با دیدن فیلم احساس نکند که لحن فیلم متفاوت است. ازطرفی سعی کردم به مخاطب یاداوری کنم که کشورما  در طول تاریخ میراث گرانبها فراوان داشته که امروز بسیاری از انها در طول تاریخ از بین رفته اند.

رازهای یک مجسمه دزدیده شده
در ادامه این نشست فیلم مستند «راز یک مجسمه» به کارگردانی «فرشاد اکتسابی»  مورد نقد و بررسی قرار گرفت و که کارگردان این فیلم در مورد مستند خود گفت: بیش از یک قرن فرانسوی ها برای اکتشاف آثار باستانی کشورمان به ایران و به خصوص منطقه شوش می آمدند و امروز بسیاری از آثار باستانی ما در موزه لور پایس نگه داری می شوند. به هر حال در جستجوها برای کشف آثار باستانی یک مجسمه ای را در منطقه آپادانا کشف می کنند که در ابتدا معلوم نبوده متعلق به چه کسی است اما بعدا مشخص شد که مربوط به داریوش است.
وی تصریح کرد: در سیر تاریخی کشورمان هر کدام از باستان شناسان که برای کشف آثار باستانی به کشورمان آمدند همه برای غارت آمدند اکثرآثار باستانی ما امروز در خارج از کشور نگه داری می شوند. به هرحال وجود چنین مسائلی باعث شد که من دست به ساخت این مستند بزنم. خوشبختانه در راه ساخت این مستند آقای ارجمند به عنوان تهیه کننده به من کمک کردند.
رامتین شهبازی در مورد فیلم «راز یک مجسمه»  گفت:  پژوهش یکی از ارکان مهم ساخت آثار مستند است.  به‌گونه‌ای که وقتی فیلمسازی با تحقیقات کافی به سراغ ساخت اثر مستندی می رود دیگر خیالش بابت بسیاری از مشکلات ساخت این گونه آثاراست. اما در مقابل اگر تحقیقات اندک باشد همه چیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
وی گفت: خوشبختانه در این مستند بحث تحقیق و پژوهش به شکل جدی پیگیری شده است و این نشان دهنده این نکته مهم است که  آقای ارجمند به عنوان تهیه کننده برای ساخت این فیلم  حسابی زحمت کشیده اند. بنابراین هر بیننده ای برای اولین بار  تحت تاثیر پیشینه تاریخی و هنری فیلم قرار می گیرد.
این منتقد سینما در پایان گفت: فیلم مستند حتما باید تحقیق داشته باشد. خب در فیلم مستند«راز یک مجسمه» مشخص است که پژوهشگر پله به پله جلو رفته  و از جزییات به کلیات رسید. به هرحال زمان این فیلم مستند مناسب است و باعث آزارو اذیت مخاطب نمی شود.