جلسه نقد و بررسی فیلم مستند وقتی ابرها پایین می آیند عصر دیروز (یکشنبه 17 اردیبهشت ماه) و با حضور معین کریم الدینی (کارگردان)، سعید الهی (مجری- کارشناس) و اسماعیل میهن دوست (منتقد سینما) در سالن «سینما حقیقت» مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.
به گزارش «پایگاه خبری فیلم کوتاه» به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، در ابتدای این مراسم میهن دوست گفت: من به لحاظ مضمون وارد بحث درباره این فیلم نمی شوم چون برای همه مخاطبان این جمع روشن است؛ اما آنچه می توانم به آن اشاره کنم مسئله زاویه دید کارگردان است و این برایم جالب است که بدانم چطور فیلمساز از سد مشکلات ساخت این فیلم برآمده است. ماهیت همه کارهای سفارشی و کار در کشورها خارجی طوری است که مشکلات زیادی به همراه می آورد و من به فیلمساز برای ساخت این فیلم تبریک می گویم. توجه و تلاش فیلمساز برای ضبط تصاویر دلنواز و داشتن موسیقی و صدای خوب کاملا مشهود است.
او افزود: ریتم فیلم به تاسی از درون مایه کار به خوبی رعایت شده است و علی رغم اینکه فیلمساز سعی دارد خود را از موضوع دور نگه دارد، اما دیدگاه و حس او معلوم است.
او ادامه داد: به هر حال ثبت و ضبط آیین هایی که امکان تکرارشان وجود ندارد بسیار دشوار است و ما بر خلاف سایر مستندهایی از این دست، می بینیم که دوربین تکان های شدید ندارد و به نرمی حرکت می کند و باز هم علی رغم مشکلات در نورپردازی به خصوص در شب، شاهد عملکرد خوب گروه فیلمسازی هستیم. از طرفی به لحاظ میزانسن و دکوپاژ معلوم است فیلمساز تلاش داشته تا عوامل تحت اختیار خود را از زوایای مختلف بررسی کند و کارگردانی نامحسوس داشته باشد.
در ادامه جلسه معین کریم الدینی گفت: ما در این فیلم وارد یک سرزمین ناشناخته شدیم و قرار بود در آن ظرف مکانی، یک آیین را ببینیم و سعی داشتم این فیلم صرفا برای مخاطب آشنا با آیین عاشورا نباشد و حتی تماشاگری که برای اولین بار نام حضرت امام حسین (ع) را می شنود نیز همراه فیلم گردد.
او ادامه داد: سنت تکرار شده در این فیلم ها آن است که معمولا فردی خارجی به یک سرزمین دیگر می رود و آنجا را از نقطه دید خود روایت می کند. اما من در اینجا نمی تواستم چنین روایتی داشته باشم چون شخصیت خارجی فیلم (جُرج) تازه می خواست با آیین عاشورا آشنا شود و به طبع نمی توانست به مخاطب من آگاهی دهد و بنابراین حس او در حد احساس یک توریست و یا یک حس ژورنالیستی بود؛اما شخصیت دیگر فیلم (علی) به سبب احساسات درونی اش می توانست راحت تر موضوع را توضیح دهد و او درباره مناسکی توضیح می دهد که فیلم من به آنها استناد می کند.
کریم الدینی همچنین گفت: هرچند انتخاب «علی» سبب محدود شدن من می شود، اما حس همذات پنداری بیشتری به مخاطب می دهد. به علاوه من نریشن این فیلم را در مرحله پست پروداکشن نوشتم و در نسخه اول با صدای خودم نریشن گفته شد، اما یک ماه پیش علی به ایران آمد و من توانستم با صدای خود او، این نریشن را ضبط کنم.
وی در ادامه پیرامون محدودیت های ساخت این فیلم اذعان داشت: چون این آیین تنها یک بار انجام می شد، من تنها به سوی ثبت و ضبط واقعه رفتم و نمی توانستم به افراد بگویم که آیین را آنطور که من می خواهم تکرار و انجام دهند. من یک دوربین بیشتر نداشتم و باید در یک لحظه تصمیم می گرفتم چه چیز به تصویربردارم بگویم.
در ادامه این نشست، میهن دوست به جذابیت مناسک مذهبی که خارج از اقلیم اصلی خود بازتکرار می شوند اشاره کرد و گفت: به نظر من تغییراتی که برای یک آیین پس از ورود به یک منطقه جغرافیایی دیگر روی می دهد، بسیار جالب است و در این فیلم به این مسئله پرداخته نشده است. از دیگر سو المان هایی مانند روشن کردن شمع و ... برای مخاطب توضیح داده نمی شود و شخصیت های فیلم نیز به خوبی معرف نمی شوند.
کریم الدینی در پاسخ به این مسئله گفت: جالب است که بسیاری از دیگر دوستان من نیز معتقدند که این سکانس ضد ساختار است و در کلیت فیلم قرار نمی گیرد، اما به نظر من لازم است که این افراد حضور داشته و نظر خودشان را بگویند. ما نمی توانیم درباره عقاید دیگران مانیفست صادر کنیم و هر کدام باید با اعتقادات متفاوت خود، به این آیین ها نگاه می کردند. از طرفی حذف این سکانس سبب می شود از این افراد تنها چند مترسک باقی ماند و به نظر من ابهامی که برای مخاطب ایجاد می کند خوب است.
او ادامه داد: البته من تصاویر بیشتری از این افراد داشتم که در تدوین استفاده نشد، چون می خواستم به استناد فیلم وفادار باشم. همه چیز آنطور که من دوست داشتم رخ نمی داد و هرچند من می خواستم وارد ذهنیت افراد شوم اما این امر میسر نشد، چراکه هر کدام از این افراد آنقدر تحت تاثیر آیین ها بودند که پس از پایان مراسم، هر کدام به خلوت خود می رفتند و من خیلی امکان نزدیک شدن به ایشان را نداشتم.
در پایان این مراسم، با اهدای لوح تقدیر و هدیه نقدی، از معین کریم الدینی تقدیر به عمل آمد.