در سومین شب جشنواره سینما حقیقت، نشست‌های نقد و بررسی با حضور حسین سلطان محمدی (مجری- کارشناس) زهرا مشتاق (منتقد) و مازیار مشتاق گوهری کارگردان مستند گاندو و الهام حسامی کارگردان مستند نقاشی مذهبی در سالن شماره 2 سینما فلسطین برگزار شد.
به گزارش «پایگاه خبری فیلم کوتاه» به نقل از ستاد خبری جشنواره سینما حقیقت، در این نشست که با توضیحات مازیار مشتاق گوهری کارگردان مستند آغاز شد. «زهرا مشتاق» درباره این فیلم گفت: این مستند با توجه به موضوع، که تا به حال جز در یک فیلم دیگر، مورد پرداخت قرار نگرفته بود اثری قابل توجه و محترم است. گرچه در این مستند جای برخی پلان‌ها که به واسطه پلان‌های قبلی مورد انتظار مخاطب بودند، خالی بود و برخی صحنه‌ها بدون این که به پایان برسند، رها می‌شدند و مخاطب را با این سوال مواجه میکرد که بعد از این صحنه چه اتفاقی افتاده است. اما به طور کلی این مستند با وجود نمونه موضوعی خود و محدودیت‌هایی که بی شک در منابع اطلاعاتی داشته است؛ توانسته «گاندو» را به قاب تصویر بیاورد و مخاطب خود را با یکی از سرمایه‌های زیست محیطی آشنا کند و مهمتر از این موارد ذکر شده، توجه به مسائل اعتقادی اهالی‌ای که در شرایط مسالمت آمیزی با این حیوان در ارتباطند بسیار حایز اهمیت و از نکات ویژه ای است که مستند را از صرف مستند حیات وحش بودن، دور می‌کند.
مازیار مشتاق گوهری سازنده مستند «گاندو» ضمن بیان این مطلب که از کیفیت مستندم راضی نیستم، گفت: شاید با وجود امکانات بیشتر و حمایت‌های سازمان‌های مرتبط به این امر می‌شد کار راضی کننده‌ای را ساخت. هرچند اعتقادی به بیان مشکلات و سختی‌های موجود ندارم و معتقدم اگر با آگاهی نسبت به این مسائل تصمیم به ساخت مستندی می‌گیرم، باید با وجود تمام شرایط اثر خوب و قابل توجهی را ارائه دهم. اما بی شک مسائلی در روند ساخت مشکل ساز بودند که نمی‌توان از آن ها به راحتی گذشت.
کارگردان مستند زیست محیطی «گاندو» در مورد ساخت این مستند بیان کرد: چهل روز فیلمبرداری برای این فیلم، آن را به سه بخش تبدیل کرد که در تدوینی که برای جشنواره انجام شد بخش‌های زیادی از پلان‌ها حذف شد و این سوال برانگیز شدن نبود برخی پلان‌ها را ایجاد کرد.
وی در ادامه افزود: هدف از ساخت این اثر، مستندی صرفا زیست محیطی بود تا از پرداخت به حواشی‌ای که باعث تفسیر و قضاوت جهت‌دار می‌شود، پرهیز کنیم. اما با حضور در آن منطقه و مشاهده ارتباط مردم منطقه با «گاندو» که از اعتقادی قدیمی می‌آمد، بخش‌های مرتبط  به آن نیز در فیلم گنجانده شد.
مازیار مشتاق گوهری در پاسخ به سوال تماشاگری که از علت عدم هماهنگی‌ای که میان تصاویر در رنگ و کیفیت وجود دارد، گفت: این انتقاد بر این مستند وارد است. بعد از فیلم‌برداری در بازبینی راش‌ها برای تدوین، متوجه این قضیه شدم؛ اما این مسئله تنها از یک مشکل فنی است که مسلما به خاطر اشتباه فیلمبردار و من رخ داده است. 
همچنین کارگردان مستند «نقاشی مذهبی» گفت: من سعی کردم در این کار، بیشتر در کنار ماجرا بایستم و واقعه را آن‌گونه هست روایت کنم و بگویم شرایط نقاشی قهوه خانه‌ای این است.
حسامی کارگردان اثر درباره کلیت این فیلم و نحوه پژوهش آن عنوان کرد: دلیل انتخاب این سوژه، مسابقه حمایت از تولیدی بود که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در جریان همایش یادواره‌ تصویرهای عاشورایی مطرح نمود و من سعی کردم موضوعی را که هم مرتبط باشد و هم خودم دوست داشته باشم به عنوان طرح ارائه دهم. خوشبختانه این طرح به عنوان یکی از 10 طرح برگزیده انتخاب شد و حمایت تولید را از مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گرفتم و توانستم فیلمم را بسازم.
وی ادامه داد: از آنجایی که نقاشی مذهبی بسیار زیاد مورد تحقیق واقع شده و فیلم‌های زیادی هم در این زمینه ساخته شده و جزء موضوعات پر توجه بوده، من سعی کردم که در فیلمم از یک زاویه جدید وارد شوم و بدین شکل، دقیقا دوران معاصر و شرایط نقاشی مذهبی در امروز را بررسی کردم. این موضوع را خیلی تنیده با اجتماع نگریستم و همین باعث شد که تحقیق من، صرفا کتابخانه‌ای نباشد زیرا موضوع، یک موضوع روز بود و باید به دل اجتماع می‌رفتم و می‌دیدم که مثلا همایشی که امروز در دل یک اجتماع درباره نقاشی مذهبی برگزار می‌شود پیرامون چه مسئله‌ای است، بنابراین بخش زیادی از تحقیق من، در جریان ساخت فیلم شکل گرفت و میدانی بود. البته ناگفته نماند که تحقیق کتابخانه‌ای من آنقدر جامع بود که در دو جشنواره جایزه دریافت کرد، به همین دلیل من گمان می‌کنم پژوهشی که پشت فیلم است، پژوهش خوب و کاملی است که البته من خودم بیشتر از بخش میدانی آن استفاده کردم.
زهرا مشتاق ادامه بحث را پی گرفت و ضمن ابراز خرسندی از تماشای این فیلم گفت: در ابتدا خیلی خوشحالم که یک خانمی که در ابتدا خبرنگار هستند و بعد فیلمساز، این اثر را ساخته است زیرا شاید بتوان گفت هیچ کس اندازه یک خبرنگار نتواند ارزش تحقیق و پژوهش را به عنوان مبنای ساخت یک فیلم درک کند و این پشتوانه خیلی خوبی بوده است. من این فیلم را خیلی دوست داشتم و مایلم درباره آن چند نکته بگویم. در این فیلم آیدین آغداشلو به عنوان راوی فیلم از عبارت «سلیقه منحط مردم» خیلی زیاد استفاده می‌کند و مثال‌های مختلفی از معماری و فرش و ... می‌زند. فیلمساز هم در فیلمش تلاش زیادی کرده که با تصویرها، تناقض جامعه امروز شهری با آنچه در نقاشی قهوه‌خانه‌ای و نقاشی دوره قاجار است را نشان دهد  ولی من دوست داشتم که این مسئله پر رنگ‌تر باشد. وقتی راوی این قدر از انحطاط زیبایی شناسی صحبت می‌کند، توقع ندارم همان یک پلانی را ببینم که یک پسری موهای سیخ شده دارد. دوست داشتم ما به ازاهای دیگری را برای درک بهتر این تناقض ببینم، اما آنچه در مورد پژوهش گفتید کاملا مشخص و معلوم است که زحمت زیادی را به خود اختصاص داده و جایزه‌هایی که برای این پژوهش گرفته‌اید نوش جانتان!
حسامی ضمن تشکر از این انتقاد، به همین مسئله به عنوان نقطه ضعف اثر خود اذعان داشت و گفت: خانم مشتاق دقیقا روی پاشنه آشیل فیلم من دست گذاشت و کاملا درست که در این فیلم زوال سلیقه عمومی آن طور که باید و شاید نمایش داده نمی‌شود اما من زمانی متوجه شدم که احتیاج به یکسری تصاویر دیگر دارم که فیلمبرداری تمام شده بود، من در مونتاژ بودم و دیگر هم پول نداشتم که دوباره فصل جدیدی از تصویربرداری را آغاز کنم. کاملا می‌پذیرم که فیلم این بخش را خیلی کم دارد. شاید در فیلم‌های بعدی که قرار است بسازم، پلان هایی را درباره این موضوع بسازم و دوباره این فرصت را داشته باشم که اثر را مونتاژ دوباره‌ای بکنم و کامل‌تر ارائه دهم.
در این بخش از نشست، حسین سلطان محمدی فیلمساز را مخاطب قرار داد و پرسید به نظر وی جایگاه فعلی نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای در میان این نقاشی‌ها چیست؟ آیا اصلا جایگاهی دارد یا خیر ؟ حسامی نیز در پاسخ به وی توضیح داد: اتفاقا موضوع فیلم این است که به تفاوت سبک‌های نوین نقاشی با گذشته می‌پردازد و نشان می‌دهد که اگر ما بخواهیم نقاشی مذهبی قدیم را مدرن کنیم، جواب نخواهد داد. این فیلم به این می‌پردازد که مدرن شدن این نقاشی تقریبا امکان‌پذیر نیست و شاید یکی از دلایلش با استعداد نبودن هنرمندان این زمینه است. شاید اگر جوان مبتکر و با سلیقه‌ای به سراغ این مقوله برود، قطعا این مدرنیته امکان پذیر باشد ولی تا به امروز، این تجربه جواب نداده است و نقاشی‌های مدرن مذهبی نقاشی‌هایی هستند که بهتر است کشیده نشوند.
مشتاق در این بحث مشارکت کرد و ادامه داد: نکته‌ای که درباره آن صحبت می‌کنیم در بخش فرهنگی جامعه ما و شکل سیاسی ما جایی ندارد. یعنی وقتی نقاشی قهوه‌خانه‌ای را جمع می‌کنند و به عنوان شمایل ممنوعه از آن یاد می‌کنند، اصلا جایی برای ایجاد تغییر یا مدرن شدن در این سبک باقی نمی‌ماند.
حسامی ادامه داد: در جایی از فیلم اشاره‌ای به این بحث می‌شود و دیالوگ‌هایی از زبان آقای تبریزی مجموعه‌دار شنیده می‌شود که توضیح می‌دهد در سال‌های اخیر، چاپ‌های دیجیتال و شرایط جدید نقاشی باعث شده که تصاویر بزرگی از ائمه اطهار و البته فقط به نام ائمه اطهار چاپ شود و مورد استفاده قرار گیرد ، از آنجایی که این تصاویر با استفاده از تصاویر بازیگران هالیوودی و با انجام عملیات وسیع فتوشاپی روی آن ها انجام می‌شد، به‌درستی جلوی آن گرفته شد، اما تاسف این جاست که اگر آنها به وجود نمی‌آمدند دیگر آن نقاشی‌های اصیل هم در این آتش نمی‌سوختند.
وی گفت: من سعی کردم در این موضوع بیشتر در کنار جریان بایستم و ماجرا را آن گونه هست روایت کنم و بگویم شرایط نقاشی قهوه خانه‌ای این است. اتفاقا آخر فیلم هم آقای آغداشلو کار را با «نمی دانم» تمام می‌کند. ایشان می‌گوید که من نمی‌دانم باید چه کار کرد! به هر حال اگر کسی چیزی دیده و گفته دستش درد نکنه ولی معلوم هم نیست این گفتنش به جایی برسد . نمی‌دانم !
پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران: سینماحقیقت، طی روزهای 16 تا 21 آبان ماه 1390 در شهر تهران برگزار می‌شود.