از قم تا جمکران

مریم عربی
قطره قطره فیلم کوتاهی است با موضوع جلوگیری از هدر رفتن آب. این فیلم از معدود فیلم‌های تهیه‌شده با سوژه حفاظت از محیط زیست است که نه به صورت سفارشی، بلکه به واسطه دغدغه‌های شخصی فیلمساز ساخته شده است. قطره قطره در ماه‌های اخیر، حضور موفقی را در عرصه بین‌المللی تجربه کرده است.

خودتان تصمیم گرفتید که درباره این سوژه فیلم بسازید؟
قبل از هر چیز باید بگویم که اصلا نمی‌دانم این اثری که من تولید کرده‌ام را باید فیلم نامید یا نه. این کار بیشتر یک تجربه و پیگیری یک دغدغه شخصی بود که به صورت اتفاقی با اقبال بین‌المللی مواجه شد. این فیلم یک کار سه‌دقیقه‌ای است که خیلی ساده و به صورت سمبلیک، مساله مهمی را روایت می‌کند.
چرا فیلم را این‌قدر کوتاه ساختید؟
من به ساخت فیلم‌های کوتاه زیر پنج دقیقه‌ای علاقه بسیاری دارم. الان شرایط به شکلی است که دنیا در حال روی آوردن به سمت فیلم‌های کوتاه مینیمال است؛ به خصوص فیلم‌های کوتاهی که بحث آموزش را در دستور کار خود قرار بدهند. این فیلم‌ها در فضاهای عمومی مثل مترو قابلیت نمایش دارند و با وجود کوتاه بودن، می‌توانند بیش از سایر فیلم‌ها تاثیرگذار واقع شوند. این بود که تا ایده‌ای با این ویژگی‌ها به ذهنم رسید، سریع دست به کار شدم.
سوژه‌های این‌چنینی اغلب با مشکل شعارزدگی مواجه می‌شوند. شما برای اجتناب از این قضیه چه برنامه‌ای داشتید؟
وقتی سوژه‌ای رئال باشد و بخواهیم واقعیت را نشان بدهیم، کمتر با شعارزدگی مواجه می‌شویم. این کار هم یک کار کوتاه ساده سه‌دقیقه‌ای است که فیلمساز در آن اصلا تلاش نکرده که حرکت خاصی انجام بدهد و خود را مطرح کند. چون همه چیز واقعی بود، مخاطب فیلم را باور می‌کرد.
پس تنها دلیل سادگی دکوپاژ و طراحی صحنه فیلم هم اجتناب از همین مساله بود؟
همین طور است. من اصلا تلاش نکردم تا از طراحی خاصی در صحنه استفاده کنم یا حرکت سینمایی حرفه‌ای خاصی را انجام بدهم. فقط دوربین به صورت ثابت کاشته شده است و اتفاقاتی مقابل آن شکل می‌گیرد. چکه کردن آب هم اتفاق ساده‌ای است که در گوشه و کنار شهر اتفاق می‌افتد و خود ما راحت از کنار آن می‌گذریم. من اتفاقات فیلم را بسیار ساده دیدم و تلاشی نکردم تا با طراحی دکوپاژ پیچیده، در آنها دست ببرم.
لوکیشن کار را بر چه اساسی انتخاب کردید و از چه تعداد عوامل در پشت صحنه کار کمک گرفتید؟
این کار در ظاهر بسیار ساده به نظر می‌رسد؛ اما بیش از یک ماه روی ایده آن کار کردم. ایده اولیه من چیز دیگری بود و به مرور زمان و با مشورت دوستان تغییر کرد. از آنجا که دوست داشتم لوکیشن حالت طبیعی خود را حفظ کند و در آن دستی نبرم، کل قم را تا جمکران زیر و رو کردم تا به لوکیشن دلخواه خود در نزدیکی جمکران برسم. در این محل یک خانه تخریب شده و فقط یک شیر آب بیرون آن باقی مانده بود که چکه می‌کرد. از صاحبخانه خواستیم تا به این صحنه دست نزند تا ما کار را در آنجا تصویربرداری کنیم. بک‌گراند کار، خانه‌های روستایی و جاده‌ای خاکی بود و مردمی که از آن عبور می‌کردند. در مقابل آن هم شیر آبی را می‌دیدیم که دور از توجه مردم باقی مانده بود. کمی زمین را کندیم تا بک‌گراند کار بیشتر پیدا شود و به پرسپکتیو مورد نظر خود دست پیدا کنیم. این کار با حضور بازیگر، تصویربردار و کارگردان تصویربرداری شد و پشت صحنه بسیار خلوتی داشت. حتی دوربینی که انتخاب کردیم هم یک دوربین کاملا حرفه‌ای نیست. من سادگی را دوست دارم و فکر می‌کنم اگر سوژه به سادگی بیان شود، بیشتر روی مخاطب تاثیر می‌گذارد.
فیلم شما در عرصه بین‌المللی حضور موفقی داشته است. فکر می‌کنید مخاطبین خارجی به چه دلیل با فیلم ارتباط برقرار کردند؟
برای خود من هم جالب بود که فیلم در جشنواره‌های مختلف با موضوعات گوناگون حضور پیدا کرده است؛ مثلا در بخش کودک، آب، محیط زیست و حقوق بشر. فیلم تقریبا در 80 جشنواره حضور پیدا کرد و حدود 15 جایزه گرفت. همان طور که گفتم، به خاطر سادگی کار، ایده برای مخاطبین ملموس‌ است. اتفاقی که در این فیلم می‌افتد، موضوعی بین‌المللی است و اکثر کشورهای مختلف دنیا در حال حاضر با مشکل کمبود آب مواجه هستند. بسیاری از کمیسیون‌ها و ارگان‌ها در خصوص حفاظت از محیط زیست فعالیت می‌کنند و به فیلم‌های ساخته شده با این مضمون بها می‌دهند. از سوی دیگر موضوع فیلم یک موضوع سمبلیک است و برداشت‌های متعددی می‌تواند از آن صورت بگیرد. به عنوان مثال، این فیلم حتی در جشنواره فیلم‌های فلسفی هم به نمایش درآمد و گفته شد که فیلم با نمایش عناصر آب، خاک و خورشید، بیانگر فلسفه بشریت است؛ موضوعی که حتی به آن فکر هم نکرده بودم.
چقدر از اوضاع فیلمسازی در قم راضی هستید؟
من در اینجا مدیر انجمن فیلم هستم و به عنوان یکی از متولیان کار، فعالیت می‌کنم. ارگان‌ها در اینجا با فیلمسازان همکاری بیشتری می‌کنند و تجهیزات و امکانات مالی مورد نیاز را راحت‌تر در اختیار فیلمسازان قرار می‌دهند. فیلمسازان قمی هم اخیرا در جشنواره‌های مختلف حضور خوبی داشته‌اند. به نظر من اگر فیلمسازی خودش تلاش کند و به کار خود ایمان داشته باشد، در هر کجا و با هر شرایطی موفق خواهد شد.