جشنواره‌ای با موضوع مرگ و زندگی
مریم عربی
نخستین دوره جشنواره طهران، کاشی نو با هدف فرهنگ‌سازی نوسازی مردمی در شهر تهران و ایجاد فضایی برای همگرایی در بازسازی بافت‌های فرسوده شهر، دی ماه سال جاری برگزار می‌شود. در همین راستا گفت‌وگویی با مازیار رضاخانی دبیر بخش فیلم این جشنواره داشته‌ایم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
جشنواره طهران، کاشی نو چه هدفی را دنبال می‌کند؟
جشنواره طهران، کاشی نو کار خود را بر اساس اهداف سازمان نوسازی شهرداری تهران آغاز کرده است. تهران شهری است که با معضل بافت‌های فرسوده شهری مواجه است و این مساله‌ای است که ممکن است برای اهالی مناطق دارای بافت فرسوده پشیمانی به بار بیاورد. این جشنواره در تلاش است تا با توجه به ماموریت‌هایی که در سازمان نوسازی شهرداری تعریف شده است، گامی در جهت افزایش مشارکت‌های مردمی برای بازسازی این بافت‌ها بردارد.
این جشنواره چه بخش‌هایی را شامل می‌شود؟
بخش‌های اصلی جشنواره بخش مستند، داستانی، تجربی و پویانمایی است که با موضوع آزاد به اهمیت نوسازی بافت‌های فرسوده اختصاص یافته است. بخش‌های مردمی، بخش طهران کاشی نو، ویدئوکلیپ، ویدئوآرت، فیلمنامه و مقاله هم از دیگر بخش‌های جشنواره هستند که به موضوعات مرتبط با بحث نوسازی بافت‌های فرسوده می‌پردازند. بیش از 300 نفر درگیر تولیدات جشنواره طهران، کاشی نو شده‌اند که از این بین 40 فیلم به بخش مسابقه راه پیدا کرده است و 14 برگزیده را هم در مراسم اختتامیه معرفی خواهیم کرد.
چه تعداد فیلم به سفارش جشنواره تهیه شده است؟
حدود 40 فیلم کوتاه داستانی با این موضوع به هزینه جشنواره ساخته شده است.
به جز سازمان نوسازی شهرداری تهران چه نهادهای دیگری از این جشنواره حمایت کرده‌اند؟
موسسه تصویر شهر با حمایت مستقیم سیدهادی منبتی مدیرعامل موسسه به عنوان مجری طرح در کنار جشنواره حضور داشت تا شرایط بهتری را برای تولیدات این جشنواره رقم بزند.
سطح کیفی آثار ارسال شده به جشنواره چطور بود و فیلمسازان چقدر توانسته‌اند به لحاظ مفهومی و تکنیکی به موضوع نزدیک شوند؟
می‌توان گفت 99 درصد آثاری که به دفتر جشنواره ارسال شد، مرتبط با موضوع مورد نظر ما نبود و این حاکی از آن است که اطلاع‌رسانی در حوزه بافت‌های فرسوده تهران حداقل برای هنرمندان به درستی انجام نشده است. ولی بیش از 50 درصد از تولیداتی که با توجه به الگوهای تعیین‌شده به سفارش دفتر جشنواره تهیه شده‌اند، به هدف اصلی و سیاست‌های جشنواره نزدیک بوده‌اند. می‌توان گفت جشنواره کمتر از 10 فیلم بسیار خوب دارد و دلیل آن را می‌توان در این مساله جست‌وجو کرد که معمولا در کارهای سفارشی به خاطر ماموریتی که به فیلمساز واگذار می‌شود، محتوا بیش از ساختار اهمیت پیدا می‌کند. در مجموع آثار ارایه‌شده راضی‌کننده هستند؛ اما بدیهی‌ست که در آینده وضعیت بهتری را شاهد خواهیم بود.
پیشنهاد خاصی برای بهبود سطح کیفی آثار در دوره‌های بعدی دارید؟
دبیرخانه جشنواره نباید تعطیل شود و جشنواره باید به صورت پویا در دوازده ماه از سال به کار خود ادامه دهد. موضوع این جشنواره موضوع مرگ و زندگی است و زندگی نوع بشر و همشهریان ما را مورد نظر قرار می‌دهد. زمانی می‌توان گفت جشنواره طهران، کاشی نو مفید واقع شده است که از طریق برگزاری آن بتوان حداقل یک خانه را بازسازی کرد.
برگزاری این جشنواره و برنامه‌های مشابه تا چه حد می‌تواند برای فرهنگ‌سازی در این زمینه موثر واقع شود؟
اصولا فعالیت‌هایی که از ابزار سینما استفاده می‌کنند، حوزه تاثیرگذاری وسیعی دارند. ما تصمیم داریم بعد از برگزاری جشنواره فیلم‌ها را در قالب یک مجموعه به مناطق دارای بافت فرسوده در تهران ببریم و از طریق آنها اهالی این مناطق را متوجه خطری بکنیم که در کمین آنهاست. علاوه بر این، فرهنگ‌سازی اصولا در درازمدت کارکرد دارد؛ ولی ماندگارتر است. بدیهی است که از طریق این نوع فرهنگ‌سازی اتفاقات خوبی را شاهد خواهیم بود.
موضوع نوسازی بافت‌های شهری چقدر در فضای فیلم قابلیت کار دارد و فیلمسازان تا چه حد می‌توانند روی این موضوع مانور بدهند؟
به صورت مستقیم فقط یک موضوع داریم که آن هم نوسازی بافت فرسوده است. سینماگر برای رسیدن به این موضوع از راه‌های مختلف، کار دشواری را در پیش دارد و درگیر محتوای کار خواهد شد. با این حال، یک فیلمساز بادرایت می‌تواند با نگاهی کاملا غیرمستقیم موضوع را مطرح کند. مساله نوسازی در شهر تهران تعدد داستان ندارد، اما طبیعتا زمینه بروز خلاقیت را برای هنرمندان جوان هموارتر می‌کند.
به عنوان دبیر جشنواره استقبال از نخستین دوره جشنواره را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فراخوان جشنواره حدود دو ماه به تمامی مراکز ارسال شده و در تمامی جراید و سایت‌ها انعکاس داده شد. اما ما متوجه شدیم که در طی این سال‌ها هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است و شاید ما اولین کسانی هستیم که با حمایت سازمان نوسازی می‌خواهیم این فرآیند را جدی‌تر کرده و برای آن اهمیت قابل شویم. من امسال را نقطه صفر می‌دانم؛ اما به آینده بسیار خوش‌بینم.
این مساله به این معنی است که شاید اگر این جشنواره برگزار نمی‌شد، کسی به فکر فیلمسازی از این موضوع نمی‌افتاد؟
همین‌طور است؛ بازار هدف ما خانواده‌هایی هستند که در مناطق دارای بافت فرسوده زندگی می‌کنند و فیلمسازان کمی در بین آنها وجود دارد. اگر هم فیلمسازی در چنین فضاهایی زندگی کند، شاید به درک درستی از وضعیت نرسیده یا نتواند محل زندگی خود را مخروبه نشان دهد. شاید بهتر باشد که این مساله از بیرون بررسی شود، نه از دل این خانه‌ها.
برخی معتقدند که بافت‌های فرسوده بهتر است بازسازی شوند تا تخریب؛ این نگاه تا چه حد مورد نظر مسئولین جشنواره بوده است؟
باید توجه داشت که بافت فرسوده با میراث فرهنگی متفاوت است. بسیاری از خانه‌های فرسوده در شهر ما در حال فروریختن هستند و امکان بازسازی آنها وجود ندارد؛ آنها باید تخریب شده و از نو بنا شوند.
در جریان برگزاری جشنواره با مشکل خاصی مواجه نشدید؟
سازمان نوسازی شهرداری به خوبی از ما حمایت کرد؛ فیلمسازان هم همکاری خوبی با ما داشتند. علاوه بر این وقتی فیلمسازان برای تولید فیلم‌ها به مناطق فرسوده می‌رفتند، مردم به خوبی با آنها همکاری می‌کردند. کار ما فقط این است که کمی فضا را تلطیف کنیم تا جامعه چنین مشکلی را بپذیرد.
برای دوره‌های بعدی جشنواره چه برنامه‌ای دارید؟
برنامه‌ریزی آینده بر عهده مسئولین سازمان نوسازی شهرداری تهران است. بنده و تیمم فقط به عنوان بازوی اجرایی در اختیار این دوستان هستیم تا کار به بهترین شکل انجام شود. کار جشنواره طهران، کاشی نو با اختتامیه تمام نمی‌شود؛ بلکه تازه آغاز می‌شود.
یک دیدگاه بگذارید