مصائب مستقل بودن

مرجان ریاحی - یلنیا گورا: سیلویا متیل-سینکووسکا از سال 2005 اداره جشنواره «زوم-کلوزآپ» را بر عهده دارد. این جشنواره هر سال در شهر کوهستانی یلنیا گورا در غرب لهستان برگزار می‌شود و به نمایش فیلم‌های مستقل اختصاص دارد. سینکووسکا فارغ‌التحصیل رشته مطالعات تئاتر از دانشگاه وروکلاو است و به عنوان برنامه ریز رویدادهای فرهنگی و کارشناس تبلیغات فعالیت کرده است. او همزمان با دبیری جشنواره «زوم-کلوزآپ» به عنوان مدیر مرکز انجمن‌های محلی در یلنیا گورا فعالیت می‌کند. این جشنواره امسال از 19 تا 22 فوریه برگزار می‌شود و از دو روز پیش از آغاز، میزبان یک کارگاه فیلمسازی برای جوانان خواهد بود. در این مصاحبه اینترنتی، او درباره اهداف و برنامه‌های جشنواره، موقعیت سینمای مستقل و فیلم کوتاه در لهستان و آرزوهای خود درباره آینده جشنواره می‌گوید.

طی سال‌هایی که جشنواره زوم برگزار می‌شود، تا چه حد به اهدافتان رسیده‌اید؟
جشنواره «زوم-کلوزآپ» 12 سال پیش تاسیس شد؛ به عنوان یک رویداد بین‌المللی که بیشتر کشورهای هم‌مرز لهستان (بخصوص چک و آلمان) را پوشش می‌داد. هدف جشنواره ارائه فرهنگ و زبان سینمایی و تبادل افکار و همچنین ترویج سینمای مستقل و آشنا کردن فیلمسازان با یکدیگر است. با برگزاری هر دوره، نیروی تازه‌ای به جشنواره تزریق شده و طی چند سال اخیر شخصیت بین‌المللی پیدا کرده است.
جشنواره در میان مردم و سینما دوستان شهر یلنیا گورا چه جایگاهی دارد؟
جشنواره یک رویداد مهم و جدی است و به یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای در نوع خود تبدیل شده است. یلنیا گورا در نقشه سینمایی لهستان در نقطه دوری قرار گرفته و به همین دلیل ساکنان شهر با علاقه خاصی آن را دنبال می‌کنند و در برنامه‌هایش حضور می‌یابند.
امسال چه نوع فیلم‌هایی در جشنواره حضور دارند؟ چه موضوع‌هایی میان این فیلم‌ها مشترک است؟ وجه غالب این فیلم‌ها چیست؟
امسال ما 250 فیلم دریافت کردیم. از آنجا که هدف ما مواجهه موفقیت‌های فیلمسازان با یکدیگر و ایجاد تنوع در نمایش فیلم‌های مستقل است، امسال مجموعه‌ای از انواع فرم‌های سینایی از فیلم‌های بلند تا کوتاه و مستند داریم. هیچ محدودیت موضوعی وجود ندارد و به همین دلیل گوناگونی ژانرها و موضوع‌ها به چشم می‌خورد.
زوم جشنواره‌ای است که به سینمای مستقل اختصاص دارد. سینمای مستقل در لهستان تا چه حد جدی گرفته می‌شود؟ آیا فیلمسازان مستقل در لهستان می‌توانند به راحتی کار کنند؟
سینمای مستقل لهستان طی چند سال اخیر در حال احیا شدن است. فیلم‌های زیادی در طول سال ساخته می‌شوند. فیلمسازی آماتور معمولا تنها راه برای به دست آوردن فرصت ساخت فیلم است.
اما جریان اخیر، این واقعیت را تغییر نمی‌دهد که این فیلم‌ها اعلب با بودجه بسیار کمی ساخته می‌شوند و سازندگان نمی توانند برای فیلم‌هایشان تبلیغ کنند و امکان نمایش نمی‌یابند. این چالش‌هایی است که فیلمسازان مستقل لهستانی با آنها مواجه‌اند.
پس از دوران کمونیسم چه تغییری در وضعیت سینما و فیلمسازان لهستانی به وجود آمد؟
تا سال 1989 فیلم‌ها فقط با بودجه دولتی ساخته می‌شدند. آنها در کمپانی‌های متعلق به دولت تولید می‌شدند و مالکیت آنها با دولت بود. پخش فیلم‌ها را هم یک شرکت ملی انجام می‌داد و در سینماهای متعلق به دولت -که تنها سالن‌های آن زمان بودند- به نمایش درمی‌آمدند.
اکنون حدود یکصد شرکت در بازار فیلم لهستان فعالیت می‌کنند. با این حال، یافتن سرمایه برای تولید فیلم یک مشکل عمده در لهستان است.
اکنون در لهستان دولت تا چه حد و چگونه به سینما کمک می‌کند؟
موسسه فیلم لهستان -که در سال 2005 تاسیس شده است- مسئولیت امور عمومی صنعت سینما را بر عهده دارد. این موسسه از برگزاری جشنواره‌ها و تولید فیلم‌های بلند، مستند و انیمیشن حمایت می‌کند. کمک این موسسه تنها به کمپانی‌های تولید فیلم تعلق می‌گیرد و به همین دلیل فیلمسازان مستقل کمتر به حمایت دولت دسترسی می‌یابند و از این بودجه محروم می‌مانند.
ظاهرا همزمان با جشنواره یک ورک‌شاپ بین‌المللی برای فیلمسازان جوان برگزار می‌کنید. کمی درباره این ورک‌شاپ و برنامه‌ها و شرکت کنندگانش توضیح دهید.
ورک‌شاپ‌های فیلمسازی جشنواره به افراد جوان 17 تا 23 ساله اختصاص دارد. جوانان لهستانی و اهل جمهوری چک که طی 5 روز در ورک‌شاپ امسال شرکت می‌کنند، فرصت آشنایی با مراحل مختلف فیلمسازی را می‌یابند؛ از فیلمنامه نویسی تا تصویربرداری و تدوین. شرکت کنندگان در گروه‌های هشت نفره زیر نظر مسئول ورک‌شاپ فعالیت می‌کنند. دو گروه فیلم می‌سازند که در مراسم اختتامیه به نمایش درمی‌آیند و گروه سوم زیر و بم کار با گروه‌های تلویزیونی را می‌آموزند و به شکل مستقل در پوشش خبری برنامه‌های جشنواره فعالیت می‌کنند.
فیلم‌های کوتاه و مستند در جشنواره زوم چه جایگاهی دارند؟ آیا به اندازه فیلم‌های بلند برای آنها اهمیت قائل هستید؟
بیشتر فیلم‌های حاضر در بخش مسابقه کوتاه هستند. امسال در مجموع 70 فیلم کوتاه در جشنواره حضور دارند و تنها چند فیلم بلند به نمایش درمی‌آیند. بیشتر فیلم‌های کوتاه انتخاب شده داستانی هستند و تعداد فیلم‌های مستند کمتر است، هرچند که ما اهمیت سینمای مستند را می‌دانیم. یک جایزه جشنواره به بهترین مستند اهدا خواهد شد.
به نظر شما فیلم کوتاه می‌تواند هویت مستقل داشته باشد یا تمرینی است برای ساخت فیلم بلند؟
معمولا فیلم کوتاه تمرینی برای ساخت فیلم بلند است. شاید هم فرصتی برای حضور در سینما. من معتقدم به هر حال فیلم‌های کوتاه وسیله‌ای هستند که کارگردان انتخاب می‌کند تا ایده‌های شخصی خود را بیان کند. ایده‌هایی که زیر فشار تهیه کننده یا پخش کننده یا تحت تاثیر عقاید دیگران تحریف نمی‌شوند.
یکی از حامیان برگزاری زوم یک شبکه تلویزیونی است. آیا جشنواره پوشش تلویزیونی محلی دارد؟ در این صورت تا چه حد به شناخته شدن جشنواره کمک می‌کند؟
شبکه محلی ما سال‌هاست که پشتیبان جشنواره است و در برگزاری جشنواره، بخصوص ورک‌شاپ‌ها با ما همکاری می‌کند. آنها وسایل و استودیو را با قیمت خیلی ارزان به ما اجاره می‌دهند و اخبار جشنواره را با کمک شرکت کنندگان جوان کارگاه پوشش می‌دهند. کمک آنها به تبلیغ جشنواره هم خیلی باارزش است و علاوه بر پوشش خبری، آثار برگزیده را به نمایش می‌گذارند.
آرزوی شما به عنوان دبیر جشنواره چیست؟
به عنوان دبیر جشنواره آرزو دارم سالن نمایش فیلم پر از تماشاگر و مهمانان خشنود باشد که هر سال به جشنواره بازگردند، فیلم‌های خوبی در مسابقه باشند و این که بودجه بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم جذابیت‌های بیشتری به جشنواره اضافه کنیم. چیزهایی مانند کنسرت، نمایشگاه، نشست با فیلمسازان مطرح و نمایش فیلم‌های آنها.